In de serie ‘Ontdekt op Loevestein’ nemen we je mee op een ontdekkingstocht door het slot. We lichten verhalen en verborgen parels uit die je normaal gesproken zomaar voorbij zou lopen.
Vandaag: de spreeuwenpot
Terracotta pot
In een hoog kastreel als Slot Loevestein heb ik steeds de neiging omhoog te kijken als ik door de slotpoort naar binnen kom. En zo viel mijn oog onlangs op een soort bolle terracotta fles met een kleine hals eraan.
Waar is de fles voor bedoeld en waarom hangt hij juist op die plek?
Stokje
Door de eeuwen heen hadden mensen bijzondere (eet)gewoonten. Die bolle kruik of spreeuwenpot hing met de open kant aan een buitenmuur, dicht bij een raam. Om de pot goed op te kunnen hangen, maakten pottenbakkers er een stevig oor aan.
In de hals van de pot zitten gaatjes om stokjes door te steken. De vogels kunnen op de stokjes zitten, maar tegelijkertijd zorgen de stokjes er ook voor dat de jonge vogeltjes niet weg kunnen vliegen. Hier komt de uitdrukking “ergens een stokje voor steken” vandaan!
Culinair hapje
De spreeuwenouders dachten eindelijk een hoog en droog onderkomen voor hun spruiten te hebben, maar dat liep dus anders af. De spreeuwenpot was bedoeld als een nestplek waar de jonge vogeltjes – net voor ze uitvliegen – uiteindelijk gevangen zitten, waarna in een lekkere pastei verdwijnen.
Dat spreeuwen erg geliefd waren, blijkt wel uit de recepten die bewaard zijn gebleven. Het beste kan men een spreeuw in boter bakken en opdienen met brood en appelmoes. En volgens een kookboek uit 1758 zijn ze ook goed te braden.
Collectie
Spreeuwenpotten waren overal in Nederland te vinden van de 16e tot de 18e eeuw. Er ligt er één in ons museum en die komt waarschijnlijk uit de half tot eind 18e eeuw. Hij is gevonden in de slotgracht. Gevallen tijdens het leeghalen van een nest? Dat zou zo maar kunnen.