Oorlog kent regels. Regels die mensen beschermen – zelfs in de meest extreme omstandigheden. Het humanitair oorlogsrecht is een wereldwijd systeem van afspraken dat al eeuwenlang slachtoffers in conflictgebieden beschermt. Burgers, gewonden, hulpverleners, krijgsgevangenen en cultureel erfgoed mogen immers geen doelwit zijn.
Een belangrijke bijdrage aan het oorlogsrecht werd geleverd door Hugo de Groot, de bekendste bewoner van Slot Loevestein, met zijn boek De Iure Belli ac Pacis (‘Over het recht van oorlog en vrede’). In 2025 is het precies 400 jaar geleden dat hij dit baanbrekende werk publiceerde.
In de tentoonstelling OORLOGSRECHT | Grenzen aan Geweld ontdek je hoe dat recht ontstond, wat het doet en waarom het onder druk staat. Je volgt de ontwikkeling van het oorlogsrecht aan de hand van mensen, mijlpalen en morele keuzes. Van Hugo de Groot en de Slag bij Solferino tot de protesten tegen de Vietnamoorlog en de oprichting van Artsen zonder Grenzen: steeds opnieuw staan mensen op die zeggen: dit moet anders.
Je ziet hoe het recht is gevormd door ervaring, rampspoed en idealen. En hoe het doorwerkt tot in de wereld van nu: op het slagveld, in ziekenhuizen, in rechtszalen en op het schoolplein. Je leert hoe regels levens redden – en wat er gebeurt als ze worden genegeerd.
Waarom op Slot Loevestein?
Hugo de Groot is wereldberoemd vanwege zijn ontsnapping in een boekenkist, maar zijn échte nalatenschap is zijn boek De Iure Belli ac Pacis (Over het recht van oorlog en vrede) uit 1625. Het idee dat oorlog grenzen nodig heeft ontstond al duizenden jaren eerder, van de Code van Hammurabi (18e eeuw v. Chr.) tot de Wet van de Onschuldigen (697 na Chr.), maar Hugo gaf het denken over recht en vrede in de 17e eeuw een revolutionaire impuls.
Als jurist redeneerde hij vanuit universele en rationele principes, los van geloof of politieke macht, en bepleitte hij het beperken van geweld en het beschermen van burgers. Hij legde daarmee de basis voor het Humanitair Oorlogsrecht zoals we dat vandaag nog kennen. Zijn ideeën zijn tijdloos en actueel, en maken deze plek de logische locatie voor deze tentoonstelling.
Sindsdien is het Humanitair Oorlogsrecht uitgegroeid tot een universeel netwerk van verdragen, protocollen en beginselen – steeds aangepast aan een veranderende wereld.
Samenwerkingen
Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Rode Kruis, KidsRights, Artsen zonder Grenzen en kunstenaarscollectief Superposition. Samen maken we zichtbaar waarom het humanitair oorlogsrecht nog altijd nodig is, en wat jij kunt doen om het te beschermen.